Dit artikel gaat over de functionaliteit van kleuren en licht, omdat dit helemaal past in het seizoen waar we nu in zitten: het VOORJAAR. Bloemen ontluiken, bomen krijgen weer blad, de weilanden worden weer gezellig bemand door allerlei (jonge) dieren. Kortom, onze omgeving krijgt weer kleur en komt in beweging! Vind jezelf ook niet dat mensen om je heen weer opleven en vrolijker worden. Ga voor de aardigheid eens bij jezelf na wat kleur, meer licht en natuurlijk ook zon (warm licht) met je doet. Verplaats je voor de aardigheid in gedachten eens boven op een groot houten hek van een weiland en laat alles heerlijk op je al je zintuigen inwerken. Voel je je dan ook niet een beetje herboren, fris en in optimale conditie om weer (nieuwe) dingen op te pakken en te gaan doen? Dus met andere woorden je bent in een optimale conditie om prestaties neer te zetten en weer nieuwe dingen te leren. Is het daarom niet vreemd dat we onze kinderen vaak (binnen) laten leren en spelen in omgevingen waar tl-licht en witte muren nog vaak de overhand hebben. Hoe belangrijk is de inrichting van de ruimtes waarin onze kinderen leren en spelen? Daar probeert dit artikel een eerste aanzet toe te geven. Wat voor invloed hebben kleuren en licht eigenlijk op de werking van de hersenen en op de mogelijkheid om goed te leren of lekker te kunnen spelen.
De kleuren van de regenboog
Een aantal voorbeelden om mee te beginnen om eens te kijken of je dit in je eigen omgeving of woonruimte herkent. Rood is het symbool van levenslust en kracht. Deze kleur geeft energie, gevoel van eigenwaarde en doorzettingsvermogen. Blauw daarentegen staat voor innerlijke vrede en communicatie. Het werkt kalmerend, verzachtend en verkoelend. Het is de kleur van ontspanning en harmonie. Je zou je dus kunnen voorstellen dat je als je even meer rust wilt in een groep – bijvoorbeeld zo aan het begin van de dag als de kinderen binnen komen en allemaal op hun eigen, veelal hoge energie niveau zitten – je zorgt dat het ont-spannen – en daarmee veelal ook aarden – gebeurt in een blauwe omgeving. Of als je na een lunch pauze een groep juist in beweging wilt krijgen rood als activerende kleur gaat toepassen. Nu zul je denken, maar dat is toch niet te realiseren? Toch wel. Zelf ben ik eens een workshop gestart waarbij er allemaal hele grote gekleurde lappen in het midden lagen. Deze lappen gingen we als groep ophangen en ervaren wat het deed met ons energie niveau en stemming. Van “rood” werden veel mensen heel opgejaagd en dat vonden ze zo aan het begin van de dag erg akelig. De kleur blauw was voor het binnenkomen en acclimatiseren favoriet. Het gaf de groep een gevoel van kalmte en het creëerde ruimte om af te stemmen op elkaar en letterlijk ook even te aarden.
Spelen met kleur
Dus probeer in ruimtes waar je niet zo gemakkelijk telkens maar weer een ander kleurtje op de muur kunt aanbrengen, of gordijnen er af kunt halen, maar waar binnen je wel activiteiten doet waarbij het effect van kleur een belangrijke rol kan hebben op de stemming en harmonie (tussen hoofd en hart), eens te werken met doeken of vellen papier en je zult zien dat het effect heeft op je (innerlijke) stemming. Of neem een gebroken wit als basis kleur en laat de kleuren waarvan het effect passend is, terug komen in schilderijen of posters aan de muur. Deze kun je immers gemakkelijk verwisselen en afstemmen op de activiteit die je wilt gaan doen of de type kinderen of volwassenen die in die ruimte aan de slag gaan.
Ga voor jezelf eens na of je wel eens in een ruimte bent geweest waarin je werd overspoeld door een bepaalde positieve of negatieve stemming. Wat voor kleuren waren er in die ruimte aanwezig, of welke kleur met name. Een andere leuke oefening is om voor jezelf te bepalen wat jou lievelingskleur is en of deze kleur overeenkomt met jouw karaktereigenschappen of persoonlijkheidsprofiel. Zo zijn mensen die de voorkeur geven aan rood liefhebbers van activiteit en prestatie. Ze hebben de moed en kracht om door te zetten. Ze hebben veel wilskracht. Mensen die van geel houden zijn vaak zeer ontwikkelt. Ze zijn voortdurend op zoek naar verbreding van hun horizon en op zoek naar iets nieuws. Geel is de kleur van de vrije, onbelemmerende ontplooiing. Liefhebbers van oranje zijn vaak extroverte en gezellige mensen. Oranje houdt namelijk de levenskracht in beweging en maakt levendig. Oranje is heel effectief in geval van depressiviteit, het is een warme, positieve, opwekkende kleur.
Kleur en dyslexie
Een andere belangrijke toepassing van kleuren vindt plaats bij kinderen met dyslexie of andere leesproblemen. Het dragen van een bril met getint glas of het gebruik van transparanten (in verschillende kleuren) als hulpmiddel bij het lezen, heeft veel kinderen van hun leesproblemen afgeholpen. Voor sommige kinderen heeft een specifieke kleur een dusdanige werking op het functioneren op de hersenen en daarmee de ogen dat woorden ineens beter leesbaar zijn of dat de woorden niet meer dansen op het papier. Er kan nauwkeurig bepaald worden welke kleur effectief is voor het kind en het kind helpt om beter te kunnen lezen.
TL-licht versus zonlicht
Tot slot, licht. Ooit wel eens gehoord van lichttherapie? Met name in de winter zijn er mensen die licht nodig hebben om energiek en positief gestemd te worden. Licht, en dan het full-spectrum licht (gesimuleerd zon licht waar alle kleuren in zitten) heeft een belangrijke invloed op onze gesteldheid en prestaties. Veel schoolgebouwen en kinderdagverblijven worden echter helaas verlicht met tl-licht. Diverse onderzoeken hebben inmiddels uitgewezen dat dit witte licht slecht is voor de gezondheid en gesteldheid van een kind. Het veroorzaakt stress, angst en hyperactiviteit en concentratie problemen en lichamelijke klachten, zoals bijvoorbeeld tandbederf, voedselallergie en chronische vermoeidheid. Dit leidt uiteraard niet tot optimale leer- en ontwikkelingsresultaten. Maar, ondanks deze inzichten worden leer- en gedragsproblemen nog te vaak gewijd aan de inzet van de kinderen. Laten we er met zijn allen voor pleiten bij met name de nieuwbouw projecten, maar ook binnen de bestaande gebouwen tl-licht wordt vervangen door full-spectrum licht. Het is een kwestie van de huidige tl-buizen vervangen. Geen ingewikkelde installaties of andere aansluitingen. Wellicht kost het iets meer geld, maar we gunnen toch elk kind dat het in een optimale conditie en gezondheid kan spelen en leren. Bovendien zullen we tijd geld besparen op allerhande vormen van therapie en begeleiding voor kinderen die zogenaamd niet zouden kunnen leren.
Met name in deze tijd waarin de labels ADHD en dyslexie steeds meer op een kind worden geplakt en bovendien de agressie en stress onder de leerlingen enorm toeneemt, zouden we naar mijn mening meer stil moeten staan bij het op de juiste wijze toepassen het van kleuren en licht
column mamas.nl april 2006